به نقل از «فارس»

سیمرغ 42| به بهانه «قلب رقه»؛ نگاهی به آثاری که با محوریت داعش ساخته شدند

تاریخ انتشار: ۱۶ بهمن ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۶۸۴۵۶۳

خبرگزاری فارس ـ گروه سینما : در تمام ادوار تاریخ که سینما در آن حضور داشته است، همیشه هنرمندان بسیاری به موضوعات مهم تاریخ زیستشان پرداخته‌اند، از طرفی هم قهرمان‌ها همیشه عضو جذاب هنر هفتم هستند.

برای ما تلاقی این دو عنصر مهم در عصر حاضر در جریان داعش خلاصه می‌شود، فرقه‌ای که با ظلم بسیار قدرت گرفت و با دست قهرمانان ما از زمین محو شد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در این گزارش نگاهی داریم به آثاری که به این موضوع پرداخته‌اند.

قلب رقه/ خیرالله تقیانی پور

داعش سودای تسلط کامل بر سرزمین های اسلامی داشت و برای اجرایی کردن این نقشه، خاورمیانه را به آشوب کشیده بود. از جمله نمودهای سبعیت این گروهک، اشغال رقه سوریه و انتخاب آن به عنوان پایتخت خلافت است که این شهر پس از چهار سال مجاهدت، آزاد شد.

داستان فیلم سینمایی «قلب رقه» برآمده از اتفاقاتی در زمان اشغال رقه است. قصه محوری فیلم درباره رضا، رزمنده ایرانی است که تصمیم دارد یک مامور (محمدرضا شرفی نیا) را از چنگ داعش نجات دهد. نقش رضا را شهرام حقیقت دوست بازی کرده و برای اجرایی کردن نقشه، در قامت خبرنگار داعش، به  درون این گروهک نفوذ می کند. در طول داستان، اتفاقات مختلفی رخ می دهد و عشق رضا با همسرش ریما (شادی مختاری) نیز به عنوان عنصر پیش برنده فیلم، سهم دارد. 

«قلب رقه» یک اثر مهیج سینمایی است که برای انتقال مفهوم خود یعنی جنایات داعش، بهره ای درست از تکنیک برده. صحنه های اکشن، لحظات نفس گیر تعقیب و گریز، رقابت عشقی و ... مواردی هستند که مخاطب را با فیلم همراه می کنند. در این رهگذر نیز چهره واقعی سردمداران و سرسپردگان داعش نیز بازنمایی می شود. همچنین تلاش مدافعان حرم و جان فشانی آن ها برای از بین بردن داعش و آزادسازی شهر رقه در بطن داستان قرار دارد. «قلب رقه» اولین فیلم سینمایی است که اتفاقات آن به طور کامل در منطقه تحت سلطه داعش روایت می شود و به همین خاطر روح حاکم بر شیوه حکمرانی آن ها در فیلم نمودی ملموس دارد. «قلب رقه» تصویری هولناک از داعش نیز ترسیم کرده و این تلنگری است که مخاطب (حتی غیر ایرانی) را تا مدت ها رها نخواهد کرد.

به وقت شام/ ابراهیم حاتمی کیا

اولین تلاش جدی سینمای ایران برای نزدیک شدن به سوژه داعش توسط ابراهیم حاتمی کیا در فیلم «به وقت شام» ثمر داد. این اثر، زبانی استعاری دارد که تاکید می کند، جنگ علیه کشورمان به شیوه‌ای دیگر در حال انجام است.

از این روست که کارگردان، قهرمان اصلی خود (هادی حجازی فر) را یک رزمنده دوران مقدس معرفی می کند که حالا به همراه فرزند (بابک حمیدیان) در جبهه ای دیگر (مبارزه با داعش ) حضور دارد.

«به وقت شام» ضمن این که چالش عقیده نسل ها است ،تصویری هولناک از داعش ترسیم می کند. این کار توسط حاتمی کیا با آن سکانس و دیالوگ معروف «چطوری ایرانی» به بهترین شکل رقم خورده است. فیلم می گوید اگر تلاش مدافعان حرم نبود، داعش تا پشت در منازل ایرانی ها هم می آمد.  

سقوط/ سجاد پهلوان زاده

مینی سریال خانگی «سقوط» اولین تجربه کارگردانی سجاد پهلوان زاده، داستان مردی (سجاد بابایی) را تعریف می کند که در دام اندیشه های داعش می افتد. او همسرش (الناز ملک) را به سوریه می برد و مدتی بعد خود کشته می شود. ادامه سریال ماجراهای هولناکی است که برای زن ایرانی پیش می آید و در نهایت از ازدواج نکاح و گرفتار ماندن در میان حلقه داعش و... توسط نیروهای امنیتی ایران نجات می‌یابد.

«سقوط» در ترسیم چهره خبیث داعش و نیز عملیات شستشوی مغری آن ها موفق عمل کرد. سریال مواردی مثل مبارزه جانانه نیروهای ایرانی، حس خوشایند امنیت در کشورمان و ... را هم درست به تصویر کشید. با این حال برخی از گره گشایی های قصه، منطقی نبود و از همین ناحیه مورد انتقاد قرار گرفت. 

سریال حبیب/ جود سعید

سریال «حبیب» محصول مشترک ایران و سوریه است و روایتی از مدافعان حرم و نبرد با داعش دارد. قصه سریال از جایی شروع می شود که سوری ها مشغول زندگی عادی هستند و آرام آرام تحرکات داعش کلید می خورد.

برخی از مردم سوریه که از وضع اقتصادی گله دارند، فریب وعده های داعش را می خورند و خیلی زود پی به عمق ماجرا می برند. قهرمان اصلی «حبیب» یک ایرانی (امین زندگانی) است و در طول سریال اشاراتی به حاج قاسم سلیمانی هم می شود.

این سریال از طریق روایت عاشقانه و خانوادگی هم طیفی از مخاطبان را با خود همراه کرد و هم حرفش را زد، اما در نهایت جزئی از آثار قابل این موضوع نخواهد بود. 

تمام رخ/ محمود معظمی 

سریال «تمام رخ» به شکل مستقیم سراغ داعش نرفت؛ بلکه سنگ بنای درام آن بر دسیسه سرویس های جاسوسی با هدف جذب نخبه های ایرانی استوار است.

در این فرآیند اشاراتی به داعش هم می‌شود که برای مخاطب ناآگاه نو هستند. مثل ماجرای استفاده برخی کشورهای به ظاهر صلح طلب از داعش که برخلاف ادعای خود، از قدرت داعش در منطقه خشنود هستند و آن ها را نردبان تحقق اهداف خود می کنند.

خانه امن/ احمد معظمی

«خانه امن» یک سریال جاسوسی – امنیتی است که دو محور اصلی دارد: یکی مبارزه با گروهک های تروریستی خارجی و دیگری مبارزه با مفاسد اقتصادی داخلی. «خانه امن» این مساله را هم طرح می کند که داعش چگونه برخی جوان های ایرانی را فریب می دهد و از آن ها را به خدمت فعالیت های تروریستی در می آورد. از این منظر سریال، اتفاقی ویژه و قابل تحسین است. اشاره به مجاهدت های حاج قاسم سلیمانی در مبارزه با داعش و نیز دستاویز بودن این گروهک از سوی آمریکا و اسرائیل، موضوعات مهم دیگر «خانه امن» هستند.

پایتخت 5 / سیروس مقدم

سری پنجم «پایتخت» با سرمایه گذاری سازمان هنری رسانه ای اوج ساخته شد. شروع داستان پر است از اتفاقات کمدی و خنده آور و قسمت های پایانی و فصل مواجهه با داعش، لرزره بر تن مخاطب می اندازد! سیروس مقدم با این تمهید توانسته است، خطر داعش و چهره مخوف آن ها را در قالب یک اثر کمدی نشان دهد. «پایتخت» به شکل زیرپوستی اما روشن، اشاره می کند اگر مدافعان حرم مقابل داعش نمی ایستادند، چگونه شادی و خوشی و امنیت ایرانی ها بر باد می رفت. از آن سو این حس خوشایند را دارد که به پشتوانه نیروهای امنیتی و مدافعان حرم، آرامش برقرار است. 

 

منبع: فارس

کلیدواژه: قلب رقه مدافعان حرم خانه امن قلب رقه

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۶۸۴۵۶۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

داستان تیتراژ سریال«دلیران تنگستان»/ وقتی موسیقی ایرانی محترم است

دریافت 46 MB

خبرگزاری مهر-گروه هنر-علیرضا سعیدی؛ کارکرد تیتراژ چیزی شبیه به جلد کتاب است که طراحش تلاش می‌کند با انتخاب عناصر، فرم‌ها و چینش‌ها با کمک گرافیک و موسیقی مخاطب یک اثر را در جریان موضوع قرار دهد. شرایطی که گاهی بسیار نکته‌سنج، اندیشمندانه و حساب‌شده پیش روی مخاطبان قرار می‌گیرد و گاهی هم به قدری سردستانه و از روی ادای یک تکلیف اجباری ساخته می‌شود که بیننده را از اساس از یک اثر تصویری دور می‌کند.

آنچه بهانه‌ای شد تا بار دیگر رجعتی به کلیدواژه «تیتراژ» داشته باشیم، مروری بر ماندگارترین و خاطره‌سازترین موسیقی‌های مربوط به برخی برنامه‌ها و آثار سینمایی و تلویزیونی است که برای بسیاری از مخاطبان دربرگیرنده خاطرات تلخ و شیرینی است و رجوع دوباره به آن‌ها برای ما در هر شرایطی می‌تواند یک دنیا خاطره به همراه داشته باشد. خاطره‌بازی پس از آغاز و انتشار در نوروز ۱۴۰۰ و استقبال مخاطبان از آن، ما را بر آن داشت در قالب یک خاطره‌بازی هفتگی در روزهای جمعه هر هفته، روح و ذهن‌مان را به آن بسپاریم و از معبر آن به سال‌هایی که حال‌مان بهتر از این روزهای پردردسر بود، برویم.

«خاطره بازی تیتراژهای ماندگار» عنوان سلسله گزارشی آرشیوی با همین رویکرد است که به‌صورت هفتگی می‌توانید در گروه هنر خبرگزاری مهر آن را دنبال کنید.

در صدوچهاردهمین شماره از این روایت رسانه‌ای به سراغ موسیقی متن و تیتراژ سریال ماندگار «دلیران تنگستان» به آهنگسازی احمد پژمان و همراهی علی رهبری رفتیم که در آن روزگار توانست ارایه دهنده گونه ای از موسیقی متن و تیتراژی در سریال های تلویزیونی باشد که به واسطه توانمندی های احمد پژمان در حوزه آهنگسازی و همچنین همراهی هنرمند دارای اعتباری چون علی رهبری می تواند همچنان به عنوان یک کارگاه آموزشی در حوزه آهنگسازی مورد توجه هنرجویان و علاقه مندان این حوزه قرار گیرد. مسیری که با همراهی تعدادی از نوازندگان حرفه ای و بومی منطقه جنوب به نوعی ساختارشکنی کرده و توانست قدرت و خلاقیت یک آهنگساز مستقل و درجه یک چون احمد پژمان را به مخاطبان معرفی کند.

سریال تلویزیونی «دلیران تنگستان» مجموعه ای تلویزیونی به نویسندگی و کارگردانی همایون شهنواز است که طی سال های ۱۳۵۰ تا ۱۳۵۲ ساخته و اولین بار در سال ۱۳۵۳ پیش روی مخاطبان قرار گرفت و بعدها پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و در همان سال های اولیه انقلاب مجددا به نمایش درآمد. مسیری که بعد از پخش سری اول آن نزدیک به بیست مرتبه در سال های مختلف از شبکه های تلویزیون پخش و موجب شد تا این سریال از حیث مرتبه تکرار پخش آن نیز جزو رکورداران محسوب شود.

محور داستانی سریال هم متمرکز بر معرفی رییس علی دلواری یکی مفاخر ملی ایران در دفاع از خاک میهن است؛ آن زمان که انگلیس به بهانه محاصره هرات، به جنوب ایران حمله کرد. در این مسیر شخصی به نام احمد تنگستانی از فعالان جنبش جنوب ایران در مقابل انگلیس به همراه ۳۰۰ نیروی دلاور، در قلعه ای ویران به دفاع از ایران می پردازند. البته در این مبارزه ۲ انگلیسی به دست مردم قطعه قطعه می شوند و دولت انگلیس به خونخواهی از آن ها از آب و خشکی به جنوب کشورمان حمله می کند. در این اثنا رییس علی دلواری مردم دلوار و تنگستان را مسلح و همراه با آن ها به دفاع از خاک میهن در مقابل تجاوز بیگانگان می پردازد.

مجموعه تلویزیونی «دلیران تنگستان» برداشتی آزاد از کتاب «دلیران تنگستانی» به نویسندگی محمدحسین رکن زاده آدمیت است که همایون شهنواز علاوه بر استفاده این منبع، از آثار پژوهشی و تاریخی دیگری برای نگارش فیلمنامه بهره مند شده بود. شرایطی که موجب شد این سریال ۲ بخش تاریخی دوره مبارزات احمد تنگستانی و مبارزه رییس علی دلواری را برای مخاطبان به تصویر بکشد. مسیری که به دلیل عدم استفاده از لهجه بومی برای گویش بازیگران و استفاده از دوبله در آن دوران موجب انتفاداتی هم شد اما یکی از منابعی است که توانست بخشی از یک دوره تاریخی ایران را به تصویر بکشد.

سریال «دلیران تنگستان» در چهارده قسمت طی ۲ سال ساخته شد و یک گروه ۵۰۰ نفری در بوشهر، تنگستان، اهرم، چغادک، تنگک، بندرسیراف، ده سولقان، شیراز و تهران پروژه را به سرانجام رساندند. پروژه ای که پخش آن در آن دوران به دلیل فقدان سیستم پخش رنگی به صورت سیاه و سفید پیش روی مخاطبان قرار گرفت.

محمود جوهری در نقش رییس علی دلواری، شهروز رامتین در خالو حسین دشتی، غلامحسین لطفی در نقش حاج یوسف، کاوه مخبری در نقش احمد تنگستانی، علی اکبر مهدوی فر در نقش باقرخان، منوچهر فرید در نقش موقرالدوله، اسماعیل داورفر در نقش سید محمدرضا کازرونی، هادی اسلامی در نقش نمازگزار، حمید طاعتی در نقش سید مهدی بهبهانی، کامران نوزاد در نقش شیخ حسین خان، نعمت الله گرجی در نقش دریابیگی، محمد ابهری در نقش میرزاعلی کازرونی، منوچهر آذر در نقش واسموس، قاسم سیف در نقش بالیوز، منوچهر حامدی در نقش سلطان اخگر و حسین محجوب در نقش سید محمد دکتر هنرمندانی بودند که در این اثر به عنوان بازیگر حضور داشتند.

اما از ارایه اطلاعات تاریخی و شناسنامه ای این اثر تاریخی که بگذریم، این موسیقی متن و تیتراژ سریال است که به دلیل حضور هنرمندان تمام عیاری چون احمد پژمان و علی رهبری به عنوان آهنگساز توانسته بر کیفیت موسیقایی اثر ارزش ۲ چندانی بخشیده و این موسیقی را تبدیل به خاطره ای ماندگار برای مخاطبانش کند. مسیری که به دلیل ساختار موسیقی تیتراژ چه به لحاظ بصری و چه موسیقایی اش می تواند به عنوان اثری پیشگام در حوزه موسیقی تیتراژها معرفی شود.

آن هنگام قبل از آغاز سریال و در تیتراژ که با ملودی ملهم از هم جواری سازهای جهانی و سازهای بومی ایران به ویژه منطقه جنوب تلفیق شده و به گوش شنیداری مخاطب می رسد، مجموعه تصاویری نیز در قالب انیمیشن به بیننده با مفهومی خاص ارایه می شود. نخل هایی که تبدیل به اسب سوارانی سلاح به دست می شوند و در قالب یک تایپوگرافی که در آن دوران خلاقیتی کم نظیر به حساب می آمد، سریال «دلیران تنگستان» به مخاطب معرفی می‌شود. تصاویری که با همراهی موسیقی حماسی طراحی شده توسط گروه آهنگسازی با نواهای محلی جنوب کشور به ویژه سنج و دمام توازن گوش نوازی را طراحی کردند که بی تردید در آن سال ها توانست به عنوان یکی از پیشگام ترین موسیقی تیتراژها معرفی شود.

حماسه حق پرست از فعالان موسیقی منطقه بوشهر چندی پیش درباره موسیقی تیتراژ سریال «دلیران تنگستان» گفته بود: از آن تک یاخته‌ای که در تیتراژ شروع می‌کند به رشد و تبدیل می‌شود به آن اسب‌سوار تنگستانی، شما ببینید آهنگساز به چه شکل از آن بوق ماندگار استفاده کرده و بعد چه استفاده به جایی در ارکستراسیون و سازبندی از سنج انجام می دهد. این یعنی استادانه‌ترین وجه ممکن برای به‌کارگیری بوق و سنج و تمپویی که رفته رفته دمام را زیاد و این روند هم همراه با شروع سریال انجام می شود. به هر صورت یک سری عوامل دست به دست هم دادند تا توانستند یک موسیقی ماندگار بسازند. کما اینکه آقای شهنواز در موسیقی «شاه خاموش» هم به همین استقلال موسیقایی می‌رسد. ضمن اینکه احمد پژمان و علی رهبری وقتی کنار هم قرار گرفتند توانستند این موسیقی را خلق کنند.

این پژوهشگر و نوازنده موسیقی ایرانی در یادداشت دیگری که به همین مناسبت در رسانه ها منتشر کرد، نوشته بود: «همه بوشهر و بی شک کشور حتی، سریال جاودانه «دلیران تنگستان» ساخته همایون شهنواز را همواره و همیشه به خاطر دارند و هر بار که مجدداً این سریال پخش می شود، علاقه مندی به روایتِ تاریخی و بازیِ بازیگران تو را به تماشا وامی کشاند. در این بین اما موسیقی تیتراژ حکایت خود را دارد! صدای آغازین؛ بوق! کشش و امتداد! صفیر مبارزه و استقامتِ این اقلیم و جغرافیا! درآمیختگی کوبش! شروع و اوج! تو گویی تپش مردمان این خطه جنوبی است تا نبض تند خود به رخ استعمار بریتانیا بکشاند! اما عوامل و عناصر موسیقاییِ احمد پژمان چنان نقش تاثیرگذار خود را در ساختار و شاکله یک مجموعه تلویزیونی ایفا نموده چه اگر موسیقی سریال شنیده شود، ناخودآگاه ذهن مخاطب را به یاد «دلیران تنگستان» آورده که خود شاخصه یک اثر ماندگار هنری است که اندیشه و نگاه فنی به همراه خاطره سازی با گرایش مردم شناختی را درون خود جای داده است. شاهنامه خوانی و نوحه با صدای زنده یاد جهانبخش کردی زاده از دیگر موارد و انتخاب شایسته موسیقی سریال می باشد که با نگاه و روحیه جنوبی آهنگساز شاید البته بی ارتباط نباشد.»

هوشنگ جاوید از پژوهشگران صاحب نام موسیقی نواحی ایران هم چندی پیش بود که در یکی از گفت‌وگوهای رسانه ای خود درباره موسیقی تیتراژ سریال «دلیران تنگستان» گفته بود: من در شیراز از استاد احمد پژمان پرسیدم «شما که غرب درس خواندی، موسیقی غربی و ارکسترها را هم خوب می‌شناسی، چه شد که رفتی در تیتراژ سنج و دمام بوشهری را استفاده کردی؟». گفت «فکر نکن ساده بوده. برای من کلی سمفونی آوردند. تهیه‌کننده و حتی مدیر تلویزیون وقت گفتند که می‌خواهیم یک چیزی مثل این سمفونی‌ها باشد». واقعاً از بالا فشار بوده. گفت «ولی هرچه این‌ها را گوش کردم دیدم به درد نمی‌خورند. یک نفر یک نوار آورد، گفت این سنج و دمام خودمان است شاید به دردت بخورد. تا گوش کردم گفتم همینه. موسیقی روی این فیلم باید این باشد». تیتراژ سریال «دلیران تنگستان» که شروع می‌شود چقدر قشنگ است! خب این آدمی که خارج رفته بود نمی‌شد قبول کند چنان چیزی بسازد؟ واقعاً فکر و اندیشه و آن ایران‌دوستی و فهم بالایی که در استاد پژمان وجود دارد خیلی قشنگ تعهد ایرانی را نسبت به موسیقی نشان می‌دهد. این سریال هر جا برود موسیقی‌اش تأثیرگذار است. چون می‌دانند مال همان‌جاست و هویت دارد.

احمد پژمان که به دلیل خلق بسیاری از آثار ماندگار و دارای کیفیت در حوزه های آهنگسازی و پژوهش همواره به عنوان یکی از مهم ترین و جریان ساز ترین هنرمندان عرصه موسیقی ایران معرفی شده هم در یکی از معدود گفت‌وگوهایش بود که درباره ساختار موسیقایی آثارش توضیح داده بود: آهنگسازی که موسیقی میهن خود را نداند نمی تواند آهنگساز خوبی باشد و آهنگسازی عاریتی می شود که نظیرش در دنیا فراوان است و ارزشی هم ندارد. من همیشه به موسیقی ایرانی فکر می کنم، زیرا بنای موسیقی من ایرانی است؛ موتیف و بعضی تم‌ها ایرانی است، ولی هارمونی من صددرصد صدای ایرانی نمی دهد؛ چون خود هارمونی اساسا یک مقوله‌ غربی است و ارکستر هم طبعا صدای ایرانی ندارد؛ چراکه سازها ایرانی نیستند. اما همیشه کوشیده‌ام رنگ و حالت ایرانی را در آثار خود حفظ کنم و معتقدم آهنگسازان ما باید بیشتر به سنت‌های موسیقی خودمان متکی باشند و نباید به دنبال موتیف‌های غربی بروند.

وی درباره خلق موسیقی سریال «دلیران تنگستان» هم گفته بود: روی یک نوار سونی ۹۰ دقیقه‌ای روزانه سنج و دمام گوش می‌کردم، از این طریق با آقای کردی‌زاده آشنا می‌شوم و حاصل این ارتباط می‌شود ضبط موسیقی سریال «دلیران تنگستان» که با همراهی عده‌ای از اهالی بوشهر در رادیو و تلویزیون شیراز انجام شده است.

به هر ترتیب موسیقی متن و تیتراژ سریال «دلیران تنگستان» از جمله آثار موسیقایی است که توانسته بخشی از توانمندی های ۲ آهنگساز مطرح و جریان موسیقی کشورمان را به مخاطبان معرفی کند. مسیری که طی سال های اخیر اگرچه در حوزه کیفیت می تواند با دقت و تحلیل بیشتری مورد توجه قرار گیرد اما دربرگیرنده ابعاد مثبت و ارزشمندی است که توجه و عنایت بیشتر به بزرگان موسیقی این سرزمین را ۲ چندان می کند.

کد خبر 6088293 علیرضا سعیدی